आपण पृथ्वीवर अनेक अद्भुत, नैसर्गिकरित्या निर्माण झालेले स्थलरूप बघतो. पण त्यातील एक ठिकाण असे आहे जे पृथ्वीवरील सर्वात अधिक उष्ण, सर्वात अधिक कोरडे आणि सर्वात कठीण हवामानाचे ठिकाण म्हणून ओळखले जाते – ते म्हणजे दानाकिल डेप्रेशन (Danakil Depression) हे स्थान भूगोलशास्त्रज्ञ, पर्यावरण अभ्यासक, आणि साहसी पर्यटकांसाठी एक अत्यंत आकर्षक पण धोकादायक स्थळ आहे.जिथे पृथ्वी नरकाचे दर्शन घडवते!
तुम्ही कधी अशा ठिकाणाची कल्पना केली आहे जिथे जमीन पिवळ्या-हिरव्या रंगाची आहे, हवेत सल्फरचा (गंधक) तीव्र वास आहे, आणि पायाखाली जमीन सतत धुमसत असते? जिथे तापमान इतके जास्त आहे की त्याला 'नरकाचे प्रवेशद्वार' (Gateway to Hell) म्हटले जाते?
दानाकिल डेप्रेशन कुठे आहे?
- स्थान: दानाकिल डेप्रेशन हे पूर्व आफ्रिकेतील इथिओपिया, इरिट्रिया आणि जिबूती या देशांच्या सीमेवर वसलेले आहे.
- प्रांत: याचा मोठा भाग इथिओपियाच्या अफार (Afar) प्रांतात आहे.
- गोडाना पठाराजवळ हे डेप्रेशन म्हणजे एक सखल भूभाग आहे जो समुद्रसपाटीच्या खाली आहे.
दानाकिल डेप्रेशनचा उगम टेक्टॉनिक प्लेट्सच्या हालचालींमुळे झाला आहे.
जिथे तीन टेक्टोनिक प्लेट्स एकमेकांपासून दूर जात आहेत. या भौगोलिक हालचालीमुळे येथे सतत भूकंप आणि ज्वालामुखीचा उद्रेक होत असतो.
- इथिओपियन प्लेट, अरबियन प्लेट आणि आफ्रिकन प्लेट या तीन टेक्टॉनिक प्लेट्स इथे एकमेकांपासून दूर सरकत आहेत.
- यामुळे भूभाग खाली बसत गेला आणि सखल भाग तयार झाला.
- या प्रक्रियेमुळे अनेक ज्वालामुखी, सल्फरचे फवारे, आणि हॉट स्प्रिंग्स तयार झाले.
- पिवळे-संतरी-सफेद रंगांचे सल्फर फवारे
- हिरवट उकळते झरे
- मीठाचे मैदाने व खडक
- सोडियम क्लोराइड व आयरन मुळे वेगळे रंग
हवामान
- उन्हाळ्यात तापमान: 50°C ते 55°C
- हिवाळ्यातसुद्धा: 30°C पेक्षा कमी नाही
- सरासरी वार्षिक तापमान: 35°C +
- पाऊस: वर्षाला फक्त 100–200 मिमी
- ते मीठ जमा करून त्याची विक्री करतात.
- त्यासाठी उंटांवर लादून मीठ दूर शहरांमध्ये नेतात.
- अफार जमातीचे जीवन अत्यंत कठोर आणि साहसी आहे.
- इथे काही अतिशय टोकाच्या परिस्थितीत जगणारे बॅक्टेरिया आढळतात.
- हे जीव पृथ्वीवरील अति विषारी, उष्ण वातावरणात सुद्धा जगू शकतात.
- NASA व इतर अंतराळ संस्था या जीवांचा अभ्यास करतात, कारण यामुळे इतर ग्रहांवरील जीवसृष्टीची शक्यता तपासता येते.
दानाकिल डेप्रेशन पर्यटकांसाठी खुले असले तरी, हे प्रवास अत्यंत धोकादायक आणि खर्चिक आहे.
का?
- तापमान आणि विषारी हवामानामुळे फक्त गाईड आणि सुरक्षा यंत्रणेसहच प्रवेश
- सर्व मेडिकल आणि पाण्याची सोय बरोबर लागते
- अनेक ठिकाणी लष्करी सुरक्षा कारण सीमेवर स्थिती
स्थळ वैशिष्ट्य डालोल ज्वालामुखी
(Dallol Volcano) सल्फरचे फवारे, रंगीबेरंगी झरे एर्टा अले ज्वालामुखी
( Erta Ale Volcano) कायम सक्रिय ज्वालामुखी आणि लावा तलाव मीठाची मैदाने
(Salt flats) मिराजसारखे प्रभाव आणि मीठ उत्खनन हॉट स्प्रिंग्स आणि गॅस गिझर उकळते,
वाफेचे झरे,
विषारी वायू
जीवसृष्टी – विषारी पण जिवंत
अतिशय विषारी आणि उष्ण हवामानात सुद्धा इथे काही एक्स्ट्रीमोफाइल्स जीव
(Extremophiles) सापडतात.
हे जीव:
- उकळत्या पाण्यात
- अतितीव्र pH (अल्कलाईन किंवा आम्लीय)
- कमी ऑक्सिजन मध्ये जगू शकतात
- हे भविष्यातील अंतराळ संशोधनासाठी फारच उपयोगी आहेत.
- हजारो वर्षांपासून अफार जमात मीठ खणून व्यापार करत आहे.
- दानाकिल प्रदेश हे इथिओपियन सांस्कृतिक वारशाचे प्रतीक आहे.
- इथे अनेक पुरातन फॉसिल्स सापडले आहेत, जे मानवजातीच्या उत्क्रांतीचा मागोवा घेतात.
- हवामान बदलामुळे दानाकिलचा परिसंस्थेवर परिणाम होतो आहे.
- अफार जमातीच्या जीवनावर धोका निर्माण होत आहे.
- विषारी रसायनांची अधिकता भविष्यात मानवाला अनुकूल असणाऱ्या जीवसृष्टीसाठी घातक ठरू शकते.
दानाकिल डेप्रेशन हे एक असं ठिकाण आहे जे पृथ्वीवरील सर्वात कठीण, अद्वितीय आणि आकर्षक स्थान,
दानकील डिप्रेशनला भेट देणे हे सामान्य पर्यटनासारखे नाही, तर ते एक मोठे आव्हान आहे. येथे जाण्यासाठी तुम्हाला व्यावसायिक आणि अनुभवी टूर गाईडची गरज लागते. उष्ण हवामान, मूलभूत सुविधांचा अभाव आणि खडतर प्रवास यामुळे शारीरिक आणि मानसिकदृष्ट्या कणखर असणे आवश्यक आहे. मात्र, जे धाडसी पर्यटक येथे पोहोचतात, त्यांच्यासाठी हा आयुष्यभर लक्षात राहील असा अनुभव असतो.
दानकील डिप्रेशन हे सौंदर्य आणि क्रूरता यांचा एक विचित्र संगम आहे. हे ठिकाण आपल्याला निसर्गाच्या अद्भुत आणि रौद्र रूपाची एकाच वेळी ओळख करून देते. हा पृथ्वीच्या पोटात दडलेल्या रहस्यांचा एक जिवंत देखावा आहे. जर तुम्हाला निसर्गाचे सर्वात टोकाचे रूप अनुभवायचे असेल, तर दानकील डिप्रेशनची सफर तुमच्यासाठी एक अविस्मरणीय अनुभव ठरू शकते.
